Różeniec górski: złoty korzeń na stalowe nerwy

Na początku pierwszej dekady XXI wieku zachodni naukowcy uzyskali dostęp do tajnych badań przeprowadzonych przez Związek Radziecki nad różeńcem górskim lub „złotym korzeniem” – rośliną charakterystyczną dla flory Syberii.
Stopniowo odkrywali oni zalety tej rośliny. Pomaga ona między innymi w przezwyciężaniu zmęczenia, poprawie odporności na stres i zwiększeniu zdolności psychicznych i intelektualnych.

Mity, legendy i fantastyka naukowa

Mit o Jazonie i złotym runie jest jedną z najbardziej popularnych historii pochodzących ze starożytnej Grecji i jednocześnie jednym z niezbitych dowodów na to, że dobrodziejstwa rożeńca górskiego były znane już w XIII wieku przed naszą erą.

Zgodnie z opowieścią, Jazon został wysłany z Kolchidy (teren obecnej Gruzji) przez swojego wuja Peliasa, który obiecał bratankowi tron miasta Jolkos w zamian za zdobycie i przyniesienie mu strzeżonego przez smoka złotego runa, czyli skóry i sierści mitycznego złotego barana.


Po wielu przejściach Jazon dotarł do króla Ajetesa, właściciela złotego runa. Jego córka Medea – czarodziejka i znawczyni roślin – dała Jazonowi magiczny napój, który pozwolił mu zabić smoka i tym samym przejść do historii.

Mit mówi, że ten niezwykły wywar został sporządzony na bazie kaukaskiego kwiatu zrodzonego z krwi Prometeusza. Poeta rzymski Waleriusz Flakkus w swoich Argonautykach również przywołuje, że kwiat powstał z kawałków wątroby Prometeusza rozniesionych po kaukaskich szczytach przez sępy, które go torturowały.

Według amerykańskiego znawcy różeńca – Richarda P. Browna, to właśnie tę roślinę Medea wręczyła Jazonowi. Jeśli wierzyć teorii amerykańskiego specjalisty, odkrycie różeńca górskiego przez Greków musiało mieć miejsce w XIII wieku przed naszą erą w czasie poszukiwań złota w tym rejonie Kaukazu.

W związku z tym to właśnie na Syberii, jak i w Europie różeniec górski zyskał swoją sławę leczniczej rośliny.

W tych częściach świata różeńcowi przypisuje się zdolność wzmacniania wytrzymałości fizycznej, wspomagania długowieczności i popędu seksualnego, pamięci i innych zdolności poznawczych. Potwierdzono, że w Szwecji Wikingowie zawdzięczali mu legendarną siłę i niezwykłą wytrzymałość. Na Ukrainie mówi się, że książę Daniel Halicki (XIII wiek), którego miłosne podboje wciąż inspirują wyobraźnię, również zawdzięczał swój potencjał sławnemu złotemu korzeniowi. W dzisiejszych czasach na Syberii różeniec górski darowuje się nowożeńcom po to, aby urodziły im się zdrowe dzieci.

Najstarsze naukowe dowody dotyczące zalet różeńca – badania kliniczne i publikacje pochodzące z Rosji Radzieckiej – sięgają lat 60. XX wieku.

Na przestrzeni dziesiątek lat duża część tych materiałów była klasyfikowana jako „ściśle tajna”, ponieważ różeniec górski uważany był za kluczowy element programów mających na celu poprawienie uwarunkowań fizjologicznych, psychicznych i intelektualnych u elity Związku Radzieckiego (kosmonautów, wojskowych najwyższych stopni, oficerów KGB).

Zupełnie jak w filmach science-fiction, naukowcy radzieccy, którzy odkryli niezwykłe naturalne właściwości różeńca, sądzili, że będą w stanie go wykorzystać do stworzenia cząsteczki, która przemieni najlepszych wojskowych w nadludzi.

Ze względu na ściśle tajny charakter tych badań, wciąż nie wiadomo, co dokładnie osiągnięto.

Jednak od początku XXI wieku badania nad właściwościami różeńca górskiego zostały powszechnie udostępnione, a naukowcy na całym świecie przejęli pałeczkę po swoich radzieckich poprzednikach.

Adaptogenna roślina o rewolucyjnych właściwościach

Właściwości różeńca górskiego zidentyfikowane przez naukowców pozwoliły na przyporządkowanie go do grupy roślin adaptogennych. Termin ten zdefiniował dr Breckham z Rosyjskiej Akademii Nauk w 1969 roku. Roślina adaptogenna:

• podnosi odporność organizmu na agresywne czynniki chemiczne, fizyczne i biologiczne,
• ma działanie normalizujące: łagodzi brak równowagi wynikający ze stresu lub wtórnych efektów patologicznych zmian, a także zapobiega jego powstaniu,
• jest w zupełności bezpieczna: w żaden sposób nie zakłóca prawidłowego funkcjonowania organizmu ani nie wpływa na niego w większym stopniu niż potrzeba.

W 2004 roku w Stanach Zjednoczonych pojawiła się książka „The rhodiola Revolution” (Różeńcowa rewolucja)¹. Dzięki licznym badaniom naukowym nad tą rośliną (por. źródła ^2–6) i świadectwom stosujących ją osób, wielu ludzi uważa, że stanowi ona jeden z najskuteczniejszych naturalnych środków łagodzących stres, którego codziennie doświadczamy.

Różeniec górski zaleca się zwłaszcza osobom, które:

• chcą poprawić swoje ogólne samopoczucie i zdolności intelektualne,
• mają tendencję do odczuwania niepokoju i stresu w obliczu codziennych trosk,
• mają trudności z przystosowaniem się do szybkiego tempa współczesnego życia (złe samopoczucie, chroniczne zmęczenie),
• muszą stawiać czoła trudnej sytuacji rodzinnej, towarzyskiej lub zawodowej (rozwód, utrata pracy, silnie stresujący okres wytężonej pracy itp.),
• stykają się z sytuacjami konfliktowymi lub przebywają w agresywnym środowisku,
• doświadczają dużego wysiłku fizycznego (wielu sportowców przyjmuje różeniec, aby poprawić swoje wyniki).

Osoby stosujące różeniec górski są często bardzo zdziwione tym, że efekty działania rośliny da się odczuć już w pierwszych dniach kuracji. Najczęściej wymieniane zmiany to więcej energii, uczucie rozluźnienia i psychicznej równowagi oraz podwyższona odporność na stresowe sytuacje.

W przeciwieństwie do leków przeciwdepresyjnych różeniec nie wywołuje wewnętrznego braku równowagi. Nie pociąga za sobą żadnych efektów ubocznych i nie uzależnia.

W rzeczywistości różeniec górski pełni rolę regulacyjną wobec układu nerwowego i osi nadnerczy. Wpływa na:

• zarządzanie serotoniną – jest to centralny neuroprzekaźnik systemu nerwowego, niezbędny do utrzymania homeostazy mózgu (zdolności prawidłowego funkcjonowania mimo ograniczeń i trudności, które napotyka),
• wspieranie nadnerczy – te dwa gruczoły wydzielania wewnętrznego położone na górnym biegunie nerek są odpowiedzialne za reakcję organizmu na sytuacje stresowe za pomocą kortykoidów i katecholamin.

Nie oddziałując bezpośrednio na żaden organ, różeniec górski pozwala ciału ludzkiemu szybciej i bardziej odpowiednio reagować na stresujące sytuacje. Działa więc jak osobisty trener, czyli osoba, która pomaga odkryć organizmowi osiągnięcie maksimum swoich możliwości.

Reakcja ciała na sytuacje stresowe jest szybsza, zarządzanie zasobami, czyli na przykład hormonami (wydzielaniem adrenaliny, kortyzolu itd.), jest bardziej efektywne i pozwala na lepszą reakcję nadnerczy.

Różeniec górski jest obiektem zainteresowania naukowców z różnych dziedzin: biologii, biochemii, neurologii, immunologii, endokrynologii… Ponieważ naukowcy Ci prowadzą oddzielne badania, to w pewnym stopniu tłumaczy to ich trudności z jasnym wytłumaczeniem mechanizmów działania tej rośliny.

----------------------------
Źródła:
1) The rhodiola revolution - Transform your health with the herbal breakthrough of the 21st century. Richard P. Brown, Patricia L. Gerbarg (2004, Ed. Rodale).
2) A randomized trial of two different doses of a SHR-5 rhodiola rosea extract versus placebo and control of capacity for mental work. Shevtsov V.A. et al. Phytomedicine, 2003, 10, 95-105.
Badanie metodą podwójnie ślepej próby przeprowadzone na 161 rosyjskich kadetach pozwoliło zmierzyć antystresowe i pobudzające działanie rożeńca górskiego. Wyniki pokazały, że kadeci cierpiący na brak snu i nadmiar stresu, którzy przyjmowali różeniec, byli wyraźnie mniej zmęczeni, a ich zdolności intelektualne były zakłócone w mniejszym stopniu niż u kadetów, którym podano placebo lub nie podano nic.
3) A double-blind, placebo-controlled pilot study of stimulating and adaptogenic effect of rhodiola rosea SHR-5 extract on the fatigue of student caused by stress during examination period with a repeated low-dose regimen. Spasov AA, Wikman GK, Mandrikov VB, et al. Phytomedicine, 2000, 7, 85-89.
Badanie metodą podwójnie ślepej próby prowadzone przez okres 20 dni na 60 hinduskich studentach medycyny w czasie egzaminów kończących studia pozwoliło ocenić efekty przyjmowania dziennej dawki różeńca górskiego równej 100 mg. Mimo tego, że dawka była mała, naukowcy stwierdzili poprawę wydajności intelektualnej studentów, ich ogólnego samopoczucia, jak również czynności psychomotorycznych. Uczestnicy badania zaobserwowali zmniejszoną potrzebę snu, bardziej stabilny nastrój i zwiększoną motywację do nauki.
4) Plasma beta-endorphin and stress hormones in stress and adaptation. Lishmanov I.B. et al. Biull. Eksp. Biol. Med., 1987, 103, 422-424.
Podczas badań nad wytrzymałością fizyczną różeniec górski podano szczurom i w efekcie poprawiły one czas pływania o 150%. W czasie tych badań, podczas których zwierzęta przez cztery godziny znajdowały się pod działaniem nieokreślonego stresu, naukowcy nie zaobserwowali wzrostu poziomu beta-endorfin, a wręcz przeciwnie – jego spadek, co implikuje, że różeniec górski może zmniejszać zakłócenia na osi podwzgórze-przysadka-nadnercza wywołane stresem, a nawet w zupełności im zapobiegać. Zdaje się, że przyjmowanie suplementu przygotowało zwierzęta do bardziej efektywnego reagowania na sytuację stresową.
5) A pilot study of rhodiola rosea (Rhodax) for generalized anxiety disorder (GAD). Bystritsky A. & al. Journal of alternative and complementary medicine, 2008, 14(2), 175-180.
Codziennie zażywanie różeńca górskiego może pomóc w walce z bezsennością, niepokojem i umiarkowaną depresją.
6) Protective effects of salidroside on hydrogen peroxide-induced apoptosis in SH-SY5Y human neuroblasoma cells. Zhang Li & al. European journal of pharmacology , 2007, 564(1-3), 18-25.

Salidrozydy znajdujące się w rożeńcu górskim chronią przed stresem oksydacyjnym i stanowią potencjalnie terapeutyczny czynnik w leczeniu chorób neurodegeneracyjnych i im zapobieganiu.


Artykuł pochodzi z newslettera Poczta Zdrowia, przekazującego najnowsze, potwierdzone badaniami naukowymi, informacje o naturalnych metodach leczenia i zapobiegania chorobom. Można go  bezpłatnie  zaprenumerować na stronie www.PocztaZdrowia.pl