"Zemsta Montezumy" czy "Egipski kłus" - tak zwana biegunka podróżnych...

Kiedy jedzenie przechodzi przez układ pokarmowy w jelicie grubym wchłaniany jest z niego nadmiar wody. Czasami mechanizm ten zawodzi i wtedy stolec przyjmuje konsystencję płynną. Najczęstszymi powodami takiego stanu są infekcje wirusowe (tak zwana grypa jelitowa), działanie pasożytów, zakażenia bakteryjne, nietolerancja laktozy lub innego składnika pokarmowego, albo nieznane organizmowi (na przykład "złapane" za granicą) odmiany bakterii Escherichia cali. Biegunka trwająca kilka dni czy tygodni może stanowić pierwsze objawy zespołu jelita drażliwego. Jeśli nie poradzimy sobie z nią szybko, może doprowadzić do odwodnienia organizmu, bardzo niebezpiecznego dla małych dzieci i osób starszych.

Kiedy natura zmusza nas do bardzo częstego odwiedzania toalety, musimy sobie pomóc: przede wszystkim należy zapobiec odwodnieniu organizmu i unikać wszystkiego, co mogłoby pogorszyć nasz stan. Jeżeli to możliwe - powinniśmy zostać w domu, pamiętając o konieczności uzupełniania traconych płynów. Jeśli musimy iść do pracy - warto spróbować naturalnych środków, takich jak tonizujące herbatki i napary, jedzenie obfite w rozpuszczalny błonnik (wchłania nadmiar płynu z przewodu pokarmowego), albo skorzystać ze sposobów tradycyjnej medycyny chińskiej.

Biegunka - porady

• Pij czarną herbatę z cukrem (herbaty zielona i czerwona nie mają takich właściwości). Kiedy masz biegunkę, ważna jest każda szklanka płynu. Herbata zawiera taninę, która pomaga zmniejszyć stan zapalny w jelitach i blokuje wchłanianie toksyn. Cukier z kolei poprawia wchłanianie wody i sodu.
• Bogata w taninę jest także borówka czarna (czarna jagoda), składnik wielu domowych środków na biegunkę. Pamiętaj jednak, że w przypadku biegunki zapierające działanie (ze względu na odpowiednią zawartość tanin) wykazują świeże owoce, a suszone owoce czarnej jagody będą stolce rozluźniać. Poza sezonem pełnowartościowe owoce możesz pozyskać z soków, konfitur i dżemów jagodowych - dobrze jest dodać je do wrzątku lub herbaty. Podobnie działa napar z liści malin, bogaty w sole mineralne i witaminy. Często piją go kobiety ciężarne, choć uważa się, że naparu tego lepiej unikać w pierwszym trymetrze ciąży.
  
• Kapsułki z wyciągiem z korzenia gorzknika kanadyjskiego działają bakteriobójczo, między innymi na bakterię Escherichia coli i inne powodujące biegunkę. Substancją czynną jest tu berberyna - to dzięki efektywności jej działania gorzknik bywa nazywany roślinnym antybiotykiem. Zażywaj 2-3 kapsułki po 125 miligramów dziennie, aż biegunka ustąpi.
• Jeśli masz intensywną biegunkę, musisz uzupełniać traconą w ten sposób wodę i elektrolity (zwłaszcza sód, potas i chlorki). Elektrolity odpowiadają za właściwą pracę serca oraz wielu innych organów i układów. Sporządź własny płyn uzupełniający: 1/2 łyżeczki soli i 4 łyżeczki cukru wymieszaj w litrze wody. Dodaj nieco soku pomarańczowego, cytrynowego albo jakiejś soli potasowej. Nie używaj więcej soli i cukru, żeby przez ich nadmiar nie odwadniać organizmu.
• Elektrolity możesz także uzupełniać, pijąc napoje izotoniczne przeznaczone dla sportowców.
• Jeśli małe dziecko karmione piersią ma biegunkę, nie należy odstawiać go od piersi! Jeśli natomiast dziecko karmione jest butelką, zapytaj lekarza o specjalne płyny nawadniające i uzupełniające elektrolity dla małych dzieci.
• Jeżeli biegunka nie jest bardzo intensywna i nie jesteś odwodniony - pij po prostu dużo płynów, najlepiej gotowanych, na przykład kompoty (napoje gazowane mogą powodować wzdęcia). To pomoże utrzymać stężenie płynów w organizmie na normalnym poziomie. Zacznij od picia po kilka łyków, a potem zwiększaj dawkę - przez cały czas trwania biegunki powinieneś pić 500 mililitrów płynu (2 szklanki) na godzinę. Nie pij w tym czasie napojów dietetycznych - twój organizm potrzebuje cukru! Spróbuj także pić pożywne płyny, takie jak wywar drobiowy.
• Jedz. Zacznij od pokarmów płynnych lub półpłynnych, takich jak wywar drobiowy czy galaretki. Wywar lub bulion dostarcza organizmowi wody, elektrolitów (sól) i białka. Odżywiaj się w ten sposób przez pierwsze 1-2 dni. Unikaj soków owocowych - zawierają fruktozę, którą organizm nie najlepiej trawi.
• Nastaw się na dietę DaJRaBaT - to skrót od "duszone jabłka, ryż, banany, tosty". To delikatne pokarmy, łagodzące podrażnienia przewodu pokarmowego. Banany i jabłka zawierają pektyny - rozpuszczalny błonnik, który chłonie nadmiar płynów z przetrawionego jedzenia i spowalnia jego przesuwanie się przez układ trawienny. (Unikaj jednak surowego soku jabłkowego - jak wszystkie soki owocowe może pogorszyć twój stan).
• Marchewka jest dobrym źródłem pektyn. Ugotuj marchewkę, a kiedy będzie już miękka, zmiksuj ją z odrobiną wody na papkę o konsystencji zup dla niemowląt. Jedz 1-2 łyżki co godzinę.
• Unikaj pokarmów zawierających dużo składników niestrawialnych - na przykład fasoli, kapusty czy brukselki. Takie jedzenie zachowuje swój kształt, przechodząc przez przewód pokarmowy i podrażnia go mechanicznie przewlekając biegunkę.
• Zrezygnuj na kilka dni z jedzenia produktów mlecznych - biegunka, uszkadzając wyściółkę żołądka i jelit, zwiększa podatność na czasową nietolerancję laktozy.
• Wyjątkiem od tej reguły jest jogurt z żywymi kulturami bakterii, który zawiera dobroczynne bakterie Lactobacillus acidophilus czy Bifidobacterium bifidum. Jedząc taki jogurt, odbudowujesz florę bakteryjną w przewodzie pokarmowym, co może skrócić czas trwania biegunki. Czasami biegunka jest efektem przyjmowania antybiotyków, które niszczą nie tylko bakterie powodujące chorobę, ale też te pożyteczne. Jeśli zażywasz antybiotyki, a nie lubisz jogurtu, sięgnij po kapsułki z bakteriami acidofilnymi (Lakcid, Trilac..) - zapytaj lekarza, jak je stosować.
• Pomocny w przypadku biegunki okazuje się także środek działający dwubiegunowo (bo skuteczny również w zaparciach) - nasiona i łupiny nasion babki płesznik. Mielone łupiny wchłaniają nadmiar płynu z jelit, zagęszczając stolec i zwiększając jego objętość. Zażywaj codziennie 1-3 łyżeczki wymieszane z wodą.
• Propozycja tradycyjnej medycyny chińskiej: obierz i rozgnieć 2 ząbki czosnku, dodaj do nich 2 łyżeczki brązowego cukru, zagotuj w 3/4 szklanki wody i pij ten napój 2-3 razy dziennie. Czosnek ma silne działanie bakteriobójcze - skuteczne w przypadku biegunki bakteryjnej.
• Jeśli miewasz biegunkę po spożyciu mleka lub mlecznych produktów - wyklucz je na jakiś okres z diety. Mleko i jego przetwory zawierają laktozę, czyli specyficzny dwucukier, za którego rozkład odpowiedzialny jest enzym laktoza - jego ilość w miarę wzrostu organizmu maleje. Możesz zastąpić krowie mleko sojowym. Być może nie musisz rezygnować ze wszystkich produktów mlecznych - niektóre z nich zawierają bardzo mało laktozy (na przykład masło, dojrzałe sery). Szukaj produktów mlecznych bez laktozy (taką informację znajdziesz na opakowaniu).
• Unikaj produktów, w których znajduje się ksylitol, sorbitol czy mannitol. Te sztuczne słodziki, wchodzące w skład na przykład bezcukrowych gum do żucia, znajdują się w truskawkach, wiśniach, śliwkach czy brzoskwiniach. Organizm nie zawsze łatwo sobie radzi z ich trawieniem.
• Myj ręce ciepłą wodą i mydłem, zanim przystąpisz do przygotowywania posiłku, a także jeśli dotykałeś surowego mięsa. Myj dokładnie wszystkie naczynia, talerze, sztućce i przybory kuchenne, które miały kontakt z surowym mięsem.
• Aby uniknąć zatruć pokarmowych, rozmrażaj jedzenie w lodówce lub kuchence mikrofalowej, a nie na blacie kuchennym.
• Przedawkowanie witaminy C może wywołać biegunkę.
• Jeśli regularnie zażywasz środki zobojętniające kwasy żołądkowe - sprawdź, czy nie zawierają one dużo magnezu (jak na przykład Maalox). Jeśli tak - spróbuj zmienić lek, bo nadmiar magnezu może wywoływać biegunkę.

Tak zwana biegunka podróżnych określana jest jako "Zemsta Montezumy", "Egipski kłus", a nawet "Sraczka z Kalkuty" - wszystkie te miana mówią o męczącym problemie, który jest zmorą turystów. Jedziemy w dalekie (zwykle - ciepłe) kraje i odżywiając się miejscowym jedzeniem i piciem, skolonizowanym endemicznymi bakteriami - rozwijamy reakcję nadwrażliwości, zanim się zaaklimatyzujemy. Efekt - biegunka często uniemożliwiająca wyjście z hotelu... Wart nauczyć się, jak jej unikać.

• Przed podróżą, w czasie jej trwania i jeszcze jakiś czas po powrocie przyjmuj na przykład Stoperan lub Pepto-Bismol. Te dostępne bez recepty leki pomagają uniknąć biegunki. Zażywaj je (w postaci tabletek do ssania lub rozpuszczalnego proszku do picia) zgodnie z instrukcją na opakowaniu. Nie przejmuj się, że będziesz miał czarny język - to normalne przy zażywaniu Pepto-Bismolu.
• Przed wyjazdem przyjmuj kapsułki z bakteriami acidofilnymi (Lakcid, Trilac), żeby zwiększyć ilość pożytecznych bakterii w przewodzie pokarmowym. Zażywaj je przez cały czas pobytu za granicą. Dawkuj je według zaleceń producenta albo lekarza. Kapsułki nie mogą być przeterminowane - chodzi o żywe kultury bakterii.
• Pij wodę i napoje wyłącznie z fabrycznie zamykanych butelek lub puszek. Wodę z kranu zawsze gotuj przez 3 do 5 minut. Do mycia zębów i gotowania używaj wody butelkowanej. Nie pij napojów z lodem (nie wiesz, z jakiej wody został zrobiony lód).
•  Pij kwaśne napoje, takie jak sok pomarańczowy, a także colę - pomagają utrzymać w ryzach bakterie Escherichia coli. 
• Jedz tylko świeżo przyrządzone potrawy, takie, które gotowano lub smażono dostatecznie długo (unikaj nie tylko surowych potraw, ale także dań odgrzewanych).Jedz tylko owoce, które sam obierasz ze skórki. Unikaj sałat i sałatek - liście i warzywa najprawdopodobniej zostały wypłukane w nieprzegotowanej wodzie.
• Do posiłku wypijaj kieliszek wina. Niektórzy sugerują, że wino zabija bakterie wywołujące biegunkę podróżnych. Nie ma co prawda dowodów, że to rzeczywiście pomaga - ale czemu nie spróbować i tej metody?